جاذبه های تاریخی ایلام

سنگ نوشته آشوری گل گل ملكشاهی:

این اثر در ۸ كیلومتری شهر ملكشاهی شهرستان مهران و بر دیوار شرقی تنگه كوچكی كه روستای گل گل در دهانه آن استقرار یافته قرار دارد . این سنگ نوشته به خط میخی به زبان آشوری ، بر روی نمای دیوار شرقی صخره ای بالاتر از روستای گل گل ملكشاهی به ابعاد ۹۰× ۱۳۵ سانتی متر به شكل مستطیل به طور عمودی نقش شده و در وسط آن پادشاه آشوری به صورت برجسته با شمشیر حمایل به ارتفاع ۱۳۵ سانتی متر قرار دارد . تمامی سطح كتیبه پس از صاف نمودن سطح آن به عمق سه سانتی متر و برجسته نشان ، پیكر پادشاه با خطوط كنده كاری شده میخی پوشانده شده است. سطرها به وسیله یك خط افقی كنده از هم دیگر متمایز گشته اند . ارتفاع نقش برجسته از سطح زمین ۲۷۰ سانتی متر است . متن كتیبه از فتح ایلام و لرستان ( قلمرو كاسی‌ها) به وسیله آشوری‌ها حكایت می كند . بخشی از كتیبه به شرح زیر است : خدایان بزرگ از راه لطف در محفل خود مرا بر روی تخت شاهی پدرم گذاشتند و آنها تسلط بر روی زمین را به من واگذار كردند.

شهر تاریخی سیروان:

شهر تاریخی سیروان یکی دیگر از شهرهای ساسانی استان ایلام است که در شهرستان شیروان چرداول قرار گرفته است. این شهر مرکز ایالت ماسبذان بوده که آثار معماری و بناهای آن کاملاْ مشهود است.

 دره شهر و شهر تاریخی سیمره:

شهر تاریخی سیمره یكی از شهرهای تاریخی استان ایلام است كه در حاشیه غربی شهر دره شهر واقع شده است. طی ? فصل كاووش در این شهر گچبریهای منحصر به فردی از بناهای این شهر تاریخی بدست آمد كه در نوع خود بی نظریند. این شهر مربوط به اواخر دوره ساسانی و قرون اولیه اسلامی است و مركز ایالت مهرجانقذق یا مهرجانكدك بوده است.

شکوه معماری ساسانی:

آتشكده سیاهگل یكی از آثار دوره شكوهمند ساسانی است كه در ۲۵ كیلومتری شهرستان ایوان و در منطقه‌ای به همین نام در حاشیه جنوبی رودخانه پرآب گنگیر قرار گرفته است.

این اثر سالم‌ترین آتشكده شناسایی شده استان ایلام است كه در نوع خود بی‌نظیر و از اهمیت زیادی در مطالعات باستان‌شناسی برخوردار است. آتشكده دارای چهار پایه و یك سقف گنبدی و نیز در اطراف دارای راهروی جهت نیایش است كه متأسفانه در سالهای اخیر بر اثر عوامل طبیعی و انسانی تخریب شده است و فقط آثاری از این راهرو وجود دارد.

مصالح ساخت این آتشكده تشكیل شده است از گچ نیم‌كوب و قلوه‌سنگهای رودخانه‌ای.

با توجه به بررسی‌های باستان‌شناسی صورت گرفته در اطراف این اثر، آثاری از بناها و معماری هم‌دوره با آتشكده مورد شناسایی قرار گرفت كه احتمال وجود شهر گمشده آریوحان (آریوجان) را در این منطقه بیشتر می‌كند.

شهر گمشده آریوحان (آریوجان) یكی از شهر‌های تاریخی استان ایلام است كه بر اساس شواهد و مدارك تاریخی و گفته سیاحان و سفرنامه نویسان در ساحل رودخانه گنگیر استقرار داشته كه وجود این مجموعه آثار و دیگر شواهد باستان‌شناسی حكایت از وجود یك شهر تاریخی در این منطقه دارد.

منطقه تفریحی توریستی کلم:

منطقه تفریحی ـ توریستی كلم با برخوداری از آب و هوایی بسیار متنوع و مناسب، آب فراوان و جنگلهای سرسبز و زیبا با چشم اندازی كوهستانی به عنوان منطقه نمونه گردشگری شناخته شده است. این منطقه در مسیر جاده قدیم ایلام ـ دره‌شهر قرار دارد.

تنگه رویایی رازیانه:

این تنگه رویایی یكی از زیباترین پدیده‌های زمین شناسی و جزء منحصر بفردترین جاذبه‌های گردشگری استان ایلام است كه در شمال شرق ایلام در كنار جاده ایلام ـ دره‌شهر قرار دارد. داخل این تنگه رودخانه‌ای جاری است.

پشت قلعه آبدانان:

پشت قلعه در فاصله پنج کیلومتری در ناحیه جنوبی شهرستان آبدانان و در شمال غربی روستای پشت قلا بر روی تپه‌ای بلند قرار دارد كه رودخانه دویرج از پای آن می‌گذرد. این اثر یكی از آثار دوره ساسانی است كه مصالح ساخت آن از قلوه سنگهای رودخانه‌ای و گچ نیم‌كوب تشكیل شده است.

آثار به جا مانده از این اثر ارزشمند شامل برجهای نگهبانی، بارو، شاه‌نشین، اتاق‌های مسکونی، پلکان و… است. باروی بیضوی شکل که ارتفاع آن به سه متر می‌رسد محوطه قلعه را در بر گرفته است. دیوارهای بیرونی و اصلی قلعه تقریبا سالم مانده است. این دیوارها قلعه را به سه قسمت مجزا تقسیم می‌کنند. در قسمت غربی قلعه، آثار برج دیده می‌شود و سوراخی بر روی برج قسمت جنوبی قلعه است که كاربری آن دیده‌بانی است. بر باروها و دیوارهای آن، برجهایی با فواصل تقریباً مساوی در اطراف دژ به صورت کنگره‌دار ساخته شده که دارای اتاق‌های کوچک دیده‌بانی و طاق‌های قوسی شکل است. در منتهی‌الیه قسمت جنوبی و جنوب شرقی دژ، شاهنشین قلعه و اتاق‌های مسکونی قرار دارند که یك چهارم دژ را تشکیل می‌دهند و مابقی محوطه قلعه است. این قسمت دارای اتاق‌های نیم‌دایره با تاقچه‌ها و طاقنماهایی است که گاه قطر دیوار آن به یک متر می‌رسد. این قلعه جنبه نظامی داشته و دور تپه‌ها کانالی طبیعی قرار دارد که مانند خندقی از دژ محافظت می‌کند. در یک قسمت از این خندق طبیعی رودخانه دویرج عبور می‌كند.

پل گاومیشان:

پل گاومیشان یکی از آثار دوره ساسانی است که بر روی رودخانه خروشان سیمره در شهرستان دره شهر قرار دارد. با توجه به موقعیت استراتژیک منطقه پل در دوره های بعدی نیز مورد استفاده قرار گرفته و مورد مرمت و بازسازی واقع شده است. دهنه این پل با بیش از ?? متر عرض بزرگترین دهنه پل کشور است. طبیعت زیبا و چشم انداز رویایی اطراف این پل باعث جذب گردشگران داخلی و خارجی شده است

سنگ نوشته تخت خان:

سنگ نوشته تخت خان یا تخت خاتون بر سر راه ایلام به مهران در منطقه خوش آب و هوای بان‌روشان بر روی قطعه سنگی بزرگ نوشته شده است.

شكل سنگ نوشته یك متوازی الاضلاع در ابعاد ۱۴۵×۱۹۰ سانتی‌متر بوده كه ابتدا آنرا حدود دو سانتی‌متر به لحاظ فراهم نمودن یك سطح صاف و یكنواخت تراش داده و آنگاه با تراش دادن مجدد حروف و كلمات را برجسته نموده‌اند.

خط كتیبه نستعلیق، و متن آن خلاصه ای از شجره نامه والیان و شرح برخی از خدمات عمرانی غلامرضا خان والی است كه در سال ۱۳۲۵ هـ.ق دستور نوشتن آنرا داد.

آتشکده چهار طاقی:

این اثر در شهرستان دره شهر بر روی تپه بنای یک آتشکده به صورت چهار طاقی باقی مانده است این بنا را در محل طاق می گویند.این بنا تماماً با قلوه سنگ و گچ ساخته شده است و مربوط به دوران ساسانی است.

منبع: تبیان ایلام

جاذبه هاي طبيعي استان ايلام

استان ايلام يک منطقه كوهستاني است و به طور كلي چهره اصلي آن را ارتفاعات متعدد تشكيل مي دهد.

استان ايلام يک منطقه كوهستاني است و به طور كلي چهره اصلي آن را ارتفاعات متعدد تشكيل مي دهد. چشم انداز کوهستاني همراه با دره هاي جنگلي يکي از زيباترين چشم اندازهاي طبيعي اين منطقه را تشکيل داده است . كبيركوه ، اهوران ، بانكول ، چمن گير، سامله ، سرخ خاني ، سركب ، شره زول ، شلم ، قلارنگ ، مانشيت ، ملينجه ،ديناركوه ، بهارآب ، بانهراز ، كاک و كوه هاي الله خدا ، بايه ، ‌تالوار ،جمالگير ، چپق باباخان ، ‌چكبور ، سفيد ، سم خر ، كته پيفك ، ملدشاده ،گنو ، بنهر ، دروند ، راوندي ، سرگچ ، ‌سرگچ كوه ، ‌مرزو ، هفت كلک درشهرستان دره شهر، كوه هاي باريک آب ، ‌برک كروي ، بته اش ، پشته گلاب ،‌تپه علي كشت ، ‌خرگهي ، دالپري ، ‌تنيلا ، کلاوندي ، کلويز ، کولونرمه ،گوتبه ، ممله در شهرستان دهلران و کوه هاي بلواند ، بليجان ، ‌چقال زردسياه كوه ، ‌زالو آب ، چنچر ، سرخ ، سه كورند ، ‌سياه ، سياه اردلان ، ‌يکشبه دکبيرکوه : کبيرکوه به مجموعه کوه هاي بلندي است که خود قسمتي از رشته کوه بزرگ زاگرس است گفته مي شود . اين رشته از ديوارهاي جنوبي درة رودخانه آب آفتاب و کنجان چم شهرستان مهران شروع شده و رو به رودخانة کرخه در دهستان الوار گرمسيري از شهرستان خرم آباد لرستان ادامه مي يابد .

دامنه هاي شمال و شمال شرقي آن به دره هاي رودخانه سيمره ، کرخه و دامنه هاي جنوب و جنوب غربي آن به مرز ايران و عراق منتهي مي شود .

دره کنجان چم تا دره رودخانه کرخه ۱۷۵ کيلومتر و عرض آن در حد فاصل رودخانه سيمره يا کرخه تا مرز ايران و عراق بين ۴۵ تا ۸۰ کيلومتر است .

اين کوهستان پهنه اي به وسعت ۹۵۰۰ کيلومتر مربع را زير پوشش قرارداده است . اين رشته کوه از شاخه هاي بسياري تشکيل يافته که به سمت غرب و جنوب غربي از ارتفاع آن ها کاسته مي شود و بلند ترين آنها که خط الرأس رشتة مزبور را تشکيل مي دهند در بخش شرقي آن واقع شده اند .

 بلندترين اين کوه ها ، قله اي به نام کبيرکوه استکه ۲۷۹۰ متر ارتفاع دارد و در ۱۸ کيلومتري شرق روستاي ارکواز واقع شده است. از اين رشته که کوهستان وسيعي را تشکيل داده است رودخانه هاي فراواني سرچشمه مي گيرند. و اکثراً به خاک عراق وارد مي شود و تعداد ديگر نيز به رودخانه سيمره و کرخه مي پيوندند . براي صعود به بلندترين قله اين کوه مي توان از راه اتومبيل رو ايلام به دره شهر و از طريق روستاي بهرام خاني و راه کولم به روستاي گوران و پس از طي گردنه پينه به خط الرأس رشته مزبور دست يافت به طول ۵/۱۲ کيلومتر طي کرد تا به قله رسيد.

کوه اهوران در ۸۳ کيلومتري شمال شرقي ايلام واقع شده است . ارتفاع اين کوه ۲۱۲۰ متراست. اين کوه از دره جزمان رود در غرب شروع شده و به طول ۲۴ کيلومتر رو به سوي جنوب شرقي کشيده مي شود و در آن جا به کوههاي کوليته و کازه تر مي پيوندد . 

بانکول : کوه بانکول درناحيه مهراب ، در۱۰ کيلومتري شمال ايلام شده است . ارتفاع اين کوه ۲۳۰۴ متر است . رودخانه هاي مورت ، کنگير و آب زنگان ازکوه بانکول سرچشمه مي گيرند . اين کوه نيمه جنگلي از شمال غربي به سوي جنوب شرقي با طول ۳۰ کيلومتر و با عرض متوسط شش کيلومتر کشيده شده و ازسوي جنوب شرقي به کوه مانشت متصل است . راه اتومبيل رو کرمانشاه به ايلام از غرب آن مي گذرد .

چمن گير : کوه چمن گير درناحيه شيروان و در فاصله ۲۲ کيلومتري جنوب شرقي ايلام واقع شده است . ارتفاع کوه چمن گير ۲۵۷۸ متراست . اين کوه سرچشمه رودخانه هاي گراب و چرداول مي باشد . اين کوه از جنوب شرقي به کوه سيوان واز شمال غربي به کوه قلارنگ متصل مي شود و جزو رشته کبيرکوه از کوهستان زاگرس بشمار مي آيد .

عامله : کوه سامله درناحيه زردلان درفاصله ۸۴ کيلومتري شمال ايلام واقع شده است . ارتفاع اين کوه حدود ۲۱۵۰ متراست . رودخانة گشتاني از اين کوه سرچشمه مي گيرد .

سرخ خاني : کوه سرخ خاني درناحيه چرداول و در فاصله ۳۳ کيلومتري شمال شرقي ايلام واقع شده است . ارتفاع کوه سرخ خاني ۲-۳۰ متر مي باشد .

سرکب : کوه سرکب در ناحيه ميشخاص و در فاصله هشت کيلومتري جنوب شرقي ايلام واقع شده است . ارتفاع کوه سرکب ۲۱۲۰ متراست و جزو رشته کبيرکوه ازکوهستان زاگرس بشمار مي رود و رودخانه آب آفتاب از اين کوهستان سرچشمه ميگيرد .

شره زول : کوه شره زول در ناحيه چوار در ۲۳ کيلومتري شمال غربي شهرستان ايلام واقع شده است . ارتفاع اين کوه حدود ۲۰۵۰ متراست و به صورت رشته نسبتاً طويلي به درازاي ۴۱ و پهناي متوسط آن ۱۵ کيلومتر از شمال غربي به جنوب شرقي امتداد و گسترش يافته است . دهستان چوار در جنوب و دهستان هاي سهراب و مرکزي در دامنه هاي شمالي اين کوه جاي گرفته اند . بخش شمال غربي آن از جنگل هاي بلوط پوشيده شده است . رودخانه هاي کنگير ، گلال رود ،کزاب و مورت از اين کوه سرچشمه مي گيرند.

منبع: سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان ايلام